Czas konferencji

Powakacyjny i jesienny okres to czas licznych konferencji naukowych i popularno-naukowych. Tam, gdzie to było możliwe, uczestniczyliśmy czynnie! Niektóre też były inspirowane przez PTZ lub pod naszym patronatem.
Przedstawiamy sprawozdanie dr. Macieja Rydla (z uzupełnieniami od redakcji), który omawia cel i założenia sesji, poruszających naszą lub zbliżoną tematykę.

5 WRZEŚNIA, DOBRZYCA, Muzeum Ziemiaństwa
Konferencja: ”SIEDZIBY ZIEMIAŃSKIE W RĘKACH PRYWATNYCH”

Maciej Rydel, wiceprezes ZG PTZ miał prezentację multimedialną pt.: „Dwory i pałace prywatne w Polsce, kontynuujące tradycje ziemiańskie.”
Był to przegląd obecnego stanu dworów i pałaców, zachowujących nie tylko zewnętrzny wygląd oraz klimat tradycyjnego wnętrza, ale i organizujących działalność, zwłaszcza kulturalną, otwartą dla osób zainteresowanych odczytami, koncertami, spotkaniami autorskimi, plenerami artystycznymi czy wystawami. W wielu odbywają się też tradycyjne zjazdy rodzinne. Kontynuacja innej działalności ziemiańskiej (gospodarczej, przetwórczej, hodowlanej) – występuje już bardzo rzadko. Omówionych było 21 dworów i pałaców znajdujących się w rękach potomków przedwojennych właścicieli i 17 dworów w rękach nowych właścicieli.
W konferencji uczestniczyli członkowie PTZ: dr Marcin K. Schirmer, Wanda Niegolewska, Piotr Szymon Łoś , Danuta Prus-Głowacka, dr Dobromiła Rzyska-Laube, Maciej Kraiński.
Dyrektor Muzeum Wiesław Kaczmarek, pomysłodawca i organizator dobrzyckich konferencji przeszedł na emeryturę. W imieniu PTZ prezes M. Schirmer podziękował dyrektorowi za doskonałą organizację ziemiańskich konferencji oraz owocną i miłą współpracę.

25 – 27 WRZEŚNIA, WARSZAWA
Międzynarodowa konferencja naukowa zorganizowana przez European Network of Remembrance and Solidarity (sesja w języku angielskim), której inicjatorem w imieniu PTZ był Maciej Rydel.
Miejsce konferencji: Uniwersytet Warszawski, uczestnikami byli głównie naukowcy z 10 krajów Europy środkowej: Niemiec, Węgier, Polski, Czech, Słowacji, Litwy, Rumunii, Węgier, Albanii, Irlandii (ponad 70 osób). Wygłoszono 35 referatów.

Tematyka konferencji „GENEALOGIA PAMIĘCI” – „Pamięć o ziemiaństwie, szlachcie i arystokracji we współczesnych społeczeństwach Europy” (wpływ kultury ziemiańskiej na społeczeństwa w XXI wieku). Te zagadnienia były prezentowane z perspektywy multi-dyscyplinarnej: historii, historii sztuki, socjologii, literatury i badań nad kulturą poszczególnych społeczeństw Europy.
Członkiem Rady Konferencji był dr Marcin Schirmer, a poza nim PTZ reprezentowało 3 referentów: a) dr Maciej Rydel, referat „Status Of Material, Cultural Heritage Of The Gentry In Poland: Manors, Palaces And Parks (Status materialnego, i kulturalnego dziedzictwa ziemiaństwa w Polsce: dwory, pałace, parki). Uzupełnieniem było wystąpienie Marcina Popiela o odbudowie pałacu w Kurozwękach. b) dr Cezary Lusiński, referat „How The Owners Of Palaces Are Perceived By Local Communities In The Western Part Of Poland? (Jak właściciele pałaców są postrzegani przez lokalną społeczność w zachodniej części Polski?)
W tym samym panelu Rafał Slaski, prezes Oddziału Krakowskiego PTZ, przedstawił referat pt. „Educational Activities Restoring Knowledge About History And Achievements Of PolishLandowners” (Działalność edukacyjna zachowująca wiedzę o historii i osiągnięciach polskich właścicieli ziemskich).
Dodatkowo p. Maciej Radziwiłł, zaproszony przez PTZ, a reprezentujący Fundację „Trzy Trąby” wygłosił referat: „Polish Aristocracy After Ww II. Does It Still Exist? (Polska arystokracja po II wojnie światowej. Czy jeszcze istnieje?)
W sobotę 28 września 2024 odbył się objazd zorganizowany i poprowadzony przez Macieja Rydla pt. „Przykłady sytuacji siedzib ziemiańskich w Polsce.” Uczestnicy konferencji odwiedzili pałac Sobańskich w Guzowie, dwór Petelickich w Sokulach i dwór w Radoniach, pp. Matraszków.
Była to największa konferencja międzynarodowa, z udziałem Polski, jaka kiedykolwiek się odbyła na temat ziemiaństwa w Europie Środkowej.
Program konferencji i zdjęcia można zobaczyć na stronie internetowej: https://enrs.eu/edition/genealogies-of-memory-2024

17-18 PAŹDZIERNIKA, KOZŁÓWKA, Muzeum Zamoyskich
To już VIII konferencja naukowa w Kozłówce, tym razem pod hasłem: „Losy rodzin i siedzib ziemiańskich z perspektywy roku 1944.” Wiązała się ona z 80. rocznicą powstania Muzeum Zamoyskich w Kozłówce, takąż samą rocznicą roczną tzw. dekretu o reformie rolnej 1944 roku oraz wystawą, ukazującą losy ziemiaństwa przed II wojną św. w kontekście zagłady, jaką przyniosła potem polityka komunistów wobec ziemian po 1945 roku. Wygłoszono 23 referaty.

Dr Maciej Rydel, „Losy wojenne i powojenne skromnego ziemiaństwa z Małopolski.” Ponadto liczne referaty wygłosili najwybitniejsi badacze tematyki ziemiańskiej: prof. Tadeusz Epsztein, prof. Andrzej Przegaliński, dr Tomasz Osiński, dr Marcin Chorązki, dr Agata Wolska (”Pomiędzy trwaniem w etosie, a strategią przetrwania. Powojenne losy rodziny Włodków z Dąbrowicy.”), dr Izabela Wiercińska, dr Janina Ewa Leśniewska i wielu innych badaczy.
W konferencji jako słuchacze udział wzięli członkowie PTZ: red. Zofia Pacuska, red. naczelna „Wiadomości Ziemiańskich”, dr Kazimierz Pacuski, badacz dziejów Mazowsza średniowiecznego, dr Marek Łoś z Lublina (udział w dyskusji, nestor, były prezes Oddziału Lubelskiego PTZ), red. Piotr Szymon Łoś (ZG PTZ oraz Polskie Radio „Radio dla Ciebie”) i in.
Jeszcze do 1 grudnia 2024 czynna jest w Muzeum Zamoyskich w Kozłówce wystawa zatytułowana „1944. Meandry historii”, na której 30 eksponatów pochodzi ze zbiorów Macieja Rydla, jak też rodzin Podhorskich i Epszteinów. Dotyczy ona losów majątków ziemiańskich i warunków egzystowania tego środowiska, realiów życia ziemiańskiego w latach 40. XX wieku oraz ich zmiany w następstwie reformy rolnej 1944 roku.
Merytoryczną opiekę nad wydarzeniami sprawował prof. dr hab. Tadeusz Epsztein oraz oddział lubelski Polskiego Towarzystwa Ziemiańskiego.
Oddział Wielkopolski PTZ udostępnił część prezentacji wystawy IPN i PTZ „Europa w rodzinie”.
[przyg. M. Rydel, P. Łoś]